Gezond binnenklimaat in modulaire school

tekst: Sibo Arbeek

In Amsterdam-Noord ligt een bijzonder modulair schoolgebouw. Volledig demontabel, onder architectuur gebouwd en met een bijzondere klimaatinstallatie.

Wat een mooi verhaal vertelt Berit Mastenbroek, bestuurder van Stichting Leren in de Tussenruimte, samen met Eva Vesseur. Zij vormen beiden ook de directie van KleinAmsterdam. Berit: “Wij geven projectonderwijs. De projecten representeren de sectoren in de samenleving, zo komt de echte wereld de school binnen en gaan we naar buiten de stad en samenleving in. We betrekken partners zoals culturele en maatschappelijke organisaties, bedrijven en ook ouders bij de inhoud van het curriculum. Samen maken we de content rijker, breder en dieper.

In ons onderwijs zijn ook de vier duurzaamheidsthema’s van de VN verwerkt, naast de 21 competenties die op Europees niveau zijn vastgelegd voor de arbeidsmarkt van het mbo waar het merendeel van de kinderen naar toe gaat. Belangrijke competenties zijn natuurlijk kritisch en creatief denken, probleemoplossend vermogen, digitale vaardigheden, samenwerken en goed kunnen communiceren. We werken in groepen van verschillende leeftijden die samen werken, leren en spelen, afhankelijk waar de kinderen staan of zijn in hun ontwikkeling. Zo geeft een leerkracht instructie aan kinderen uit drie verschillende leerjaren, een andere leerkracht begeleidt weer zelfstandig werken aan een project of het werken in het taalatelier. In de projecten combineren wij altijd de theoretische en toegepaste kant van de vakgebieden.

De kinderen gaan hier naar buiten, richten bijvoorbeeld de eigen ruimte in of helpen met iets te ontwerpen voor de buurt. We leren ze niet vanuit een boek wat een meter is, maar laten ze met meetlint en touwtje zelf ontdekken hoe lang een meter is en wat de afmetingen van het gebouw zijn bijvoorbeeld. Het is real world learning in context. JEELO gebruiken wij hiervoor als leidraad en kapstok.”

Challenge

Berit: “De gemeente heeft een paar jaar geleden een challenge uitgeschreven om onderwijsinnovaties te stimuleren. Er werden 125 plannen ingediend voor het primair en voortgezet onderwijs en wij zijn één van de vier winnaars. We kregen vier maanden de tijd om met behulp van onderwijsspecialisten onze plannen verder uit te werken en vervolgens mochten we ook echt bouwen.

De gemeente wilde ook nieuwe onderwijsplekken in de stad creëren, in verband met de groeiende bevolking. Amsterdam-Noord is booming en hier was stichtingsruimte, dus aantrekkelijk. Ook omdat het een beetje een rauw randje heeft. We konden geen geschikt kantoorgebouw of oud schoolgebouw vinden en ergens bij intrekken wilden we niet, omdat we ons projectonderwijs echt als leren in de tussenruimte de ruimte willen geven. We zitten nu al op 162 kinderen en groeien op een organische manier door, waarbij er elk jaar een leerjaar bij komt. Zie ons maar als een startup.”

Statement

Berit verder: “Hier kwam een kavel voor drie jaar beschikbaar, omdat hier later een tunnel tracé komt. Gevolg was dat we in tijdelijke bouw moesten denken. We hebben drie bekende modulaire bouwers en een aantal architecten benaderd, maar niemand bood wat we zochten binnen het budget dat beschikbaar was. Een bestuurslid nam contact op met bureau SeARCH in Amsterdam-Noord en binnen een half uur lag er een schets die precies verbeeldde wat we wilden. Bouwbedrijf De Groot Vroomshoop kon het vervolgens maken.

De gemeente liet het bouwheerschap aan ons. Ondanks de tijdelijke bouw wilden we aan de klasse B-norm uit het Programma van Eisen Frisse Scholen voldoen. Dat betekent een fijn en gezond binnenklimaat, veel frisse lucht, licht en een goede akoestiek. In het dak zitten lichtkoepels die te openen zijn. Daarnaast hebben we luiken en diverse soorten buitendeuren in de ruimten die we kunnen openen, zodat het lekker kan doorwaaien bij warm weer.

We wilden met dit ontwerp een statement maken, ook om te laten zien dat modulair bouwen ook mooi kan zijn. Het lijkt een beetje op een grote donkere houten schuur met daaromheen een natuurlijk speelgebied dat we speciaal hebben laten ontwerpen, waar kinderen kunnen ontdekken en spelen. Binnen is het licht, transparant, met geschakelde ruimten en flexibele wanden en een mooi centraal atrium. Met dit gebouw komt ook buiten naar binnen en vice versa en bij de grote buitendeuren kunnen onze partners ‘inpluggen’ met hun mobiele ruimten. Er ligt een betonnen vloer en verder zijn alle wanden van hout. Een mooie combinatie van een industriële look en een warme uitstraling. De plafonds zijn van gespoten papier, dat zowel akoestisch als brandwerend goed is. Aan de verlichting is veel tijd besteed; het moest een huiselijke sfeer geven, dimbaar zijn en esthetisch er goed uitzien. De tafels en stoelen hebben we voor een belangrijk deel laten ontwerpen door Rogier Martens.”

Constante temperatuur

Vincent de Vries is technisch commercieel adviseur van Ned Air: “De school heeft gekozen voor een centrale unit op het dak die de hele school ventileert. Het is een zogenaamde warmteterugwinunit met warmtewiel. Dat betekent dat er via een roterend wiel in het systeem lucht van buiten naar binnen en van binnen naar buiten gaat, waardoor zowel de temperatuur als de luchtvochtigheid bewaard blijft in het gebouw.

Op het moment dat je warmte terugwint hoef je minder te stoken als het buiten koud is en als het buiten warm is zorgt het systeem juist weer voor koele lucht. Per saldo kun je daardoor redelijk op een constante temperatuur koersen.” Berit knikt: “We hebben bewust niet gekozen voor decentrale units in de ruimten. Verder hebben we hebben een streng regiem, waarbij de constante temperatuur 18 graden is. Tot nog toe hebben we niet bij hoeven te stellen.”

Vincent: “Voordeel van dit systeem is ook dat het kanaalwerk makkelijk kan worden gedemonteerd en elders opnieuw gebruikt; we kunnen het per module verplaatsen en weer vastzetten.” Berit tenslotte: “Ik ben erg blij dat het zo mooi en goed heeft uitgepakt en dat het een circulair gebouw is, waar veel partijen aan mee hebben gewerkt. De verbinding die we hierin met elkaar hebben gezocht, geldt ook voor ons als school. We willen niet als een soort eiland in de buurt of stad functioneren. Het oude idee van de school is toch dat je een bijdrage levert aan de gemeenschap en je samen met anderen continu verbindt.”

Projectinformatie

Project: Bouw tijdelijke school Klein Amsterdam
Opdrachtgever: Gemeente Amsterdam, afdeling Onderwijshuisvesting
Leverancier ventilatie: Ned Air
Architect: SeARCH
Aannemer: De Groot-Vroomshoop
Installaties: VentKlima Interduct en Installatiebedrijf
Huijsman
Bvo gebouw:  1246 m2
Stichtingskosten: € 2,3 miljoen
Ingebruikname: februari 2019