Afgelopen week las ik in het Algemeen Dagblad een artikel over de luchtverontreiniging in Nederland. Slechte lucht beperkt zich echter niet tot de stad alleen. Op het platteland ademen mensen minstens zo veel viezigheid in als in de stad. Wereldwijd ademt 92% van de mensen vieze lucht in, blijkt uit het onlangs verschenen rapport van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Intensieve veehouderij blijkt even funest te zijn als industrie en verkeer. En wat is dan het effect van dit alles op het binnenmilieu van onze scholen?
Ned Air zet zich al twee jaar in om diverse scholen in Nederland te voorzien van ventilatie units. Met name in Amsterdam hebben wij meerdere lagere scholen voorzien van ventilatiesystemen met warmteterugwinning. Met als doel het binnenklimaat te verbeteren waardoor de leerlingen beter presteren en het ziekteverzuim afneemt. Bij het ontwerpen van dit soort installaties is het toepassen van het juiste luchtfilter van cruciaal belang. Standaard wordt vaak gesproken over een F7 filter voor filteren van de buitenlucht en een M6 voor het filteren van de verontreinigde lucht uit de ruimte die weer de buitenlucht in wordt geblazen.
De keuze van het juiste filter
Het Programma van Eisen Frisse Scholen versie September 2015 schrijft voor klasse B het volgende voor: “Filtersecties zijn voorzien van een zakkenfilter van minimaal filterklasse F6 of een vergelijkbaar effectief filtersysteem”. De Europese norm voor het classificeren van filters, de EN779:2012, geeft een wijziging van type aanduiding aan en wel dat de benaming van F5 en F6 naar M5 en M6 verandert, vanwege gewijzigde testmethoden. Ned Air past in haar decentrale systemen bewust al een klasse beter toe dan voor geschreven, namelijk F7 in plaats van M6.
Het toepassen van een zakkenfilter in een decentraal systeem stuit op diverse constructieve en technische bezwaren, vandaar dat er hier nagenoeg altijd gekozen wordt voor een cassettefilter. Ook hierin verschilt de kwaliteit enorm. Vanwege hygiëne aspecten (onder andere eventuele bacterievorming) wil je het filter minimaal één keer per jaar vervangen, met andere woorden een stand tijd van één jaar is gewenst, wat inhoudt dat je voldoende filteroppervlak moet hebben om een lange standtijd te kunnen garanderen. Het niet meerdere malen per jaar te hoeven verwisselen van de filters scheelt uiteraard enorm in de onderhoudskosten.
Het effect van een uitslaande brand op de buitenlucht
Al jaren ben ik voetbaltrainer en coach bij een lokale voetbalclub in Apeldoorn. Nu speelde mijn jongste zoon afgelopen woensdagavond een wedstrijd op het hoofdveld. Op dat moment woedde er vlakbij een hevige brand in een villa. Tijdens de wedstrijd rook je wel iets en in de verte zag je wel wat rookontwikkeling, echter niets om je direct zorgen om te maken. Net op het moment dat de wedstrijd afgelopen was kwam de brandweer het complex op lopen met het vriendelijke verzoek om het voetbalterrein te verlaten omdat de lucht die we op dat moment inademden toch wel ernstig verontreinigd was. Pas op de fiets naar huis zag je onder de lantarenpalen duidelijk hoe vies de lucht was die we aan het inademen waren. Dit geeft maar weer eens aan dat onze zintuigen alleen niet altijd direct doorhebben wanneer de lucht ernstig verontreinigd is.
Stel nu dat deze brand tijdens schooluren had plaatsgevonden en onze kinderen lekker aan het spelen waren op het schoolplein. Als de school de laatste jaren de leidraad van het Programma van Eisen Frisse Scholen had gevolgd waren de kinderen dan binnen beter af? Dat is nog maar de vraag: Een F7 filter is kwalitatief een heel goed filter, alleen dit filter filtert onvoldoende fijnstof uit de lucht en ook geen giftige gassen zoals NOX(de optelsom NO en NO2). De grootste bronnen in Nederland van NOX zijn verkeer, industrie en opwekking van energie.
Het toepassen van een fijnstof filter
Scholen langs een doorgaande weg of dichtbij een snelweg hebben uiteraard direct te maken met fijnstof en NOX. Omdat de uitstoot van NO2 de laatste 10 jaar met bijna 50% gedaald is, wordt hier niet of nauwelijks meer aandacht aan gegeven. Metingen van o.a. TNO tonen aan dat de concentratie NOX binnen en buiten niet veel van elkaar verschillen, dus toch wel de nodige aandacht vergen.
Fijnstof daarentegen krijgt al jaren de nodige aandacht. En dat is meer dan terecht zo blijkt maar weer eens uit het rapport van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Voor scholen in de omgeving van Amsterdam schrijft de GGD Amsterdam F9 filters voor. Zou je het standaard filter vervangen door een F9 filter, wat overigens veel gebeurt in de markt, dan kan je waarschijnlijk het filter maandelijks en in het beste geval om de maand vervangen. Aangezien dit vanwege de hoge kosten vaak niet gebeurt zou je je kunnen afvragen of het F9 filter dan wel het beoogde effect heeft. Niet alleen slaat het filter door, maar door de extreem hoge weerstand gaat ook het energieverbruik omhoog. In de luchtbehandeling passen we al jaren met succes een F9 filter toe in combinatie met een M5 of M6 voorfilter. Als dit juist wordt toegepast kan je ook hier een stand tijd garanderen van een jaar en heeft de school dus minimale onderhoudskosten en blijft ook het energieverbruik op een normaal niveau. Sinds deze zomer passen we dit ook in onze decentrale ventilatiesystemen toe.
Blijft het feit dat we, in mijn opinie terecht, veel investeren in de klimaatbeheersing van scholen terwijl spelen op het schoolplein in sommige gebieden een ongezonde aangelegenheid blijft. Laten we nu eens met zijn allen onze maatschappelijke verantwoording nemen en zorgen dat de uitstoot van fijnstof en NOX snel vermindert wordt.